نحوه مطالبه مهریه و نفقه در عقد موقت

به دلایلی چون مشکلات مالی برای بنیان خانواده، برخی افراد عقد رسمی خود را در دفترخانه ازدواج ثبت نمی کنند و به جای آن، از عقد موقت استفاده می کنند. این به آن معناست که ازدواج توسط مقام ذیصلاح به صورت رسمی ثبت نمی شود و زوجین پس از تعیین مهریه، معمولاً خود صیغه محرمیت را اجرا می کنند.

مهریه در عقد موقت چگونه است؟

مهریه، اموالی هستند که زوجین بر اساس توافق خود آنها را تعیین می کنند و پس از انعقاد عقد، حق مالکیت این اموال از طرف شوهر به زوجه واگذار می شود. طبق ماده 1082 قانون مدنی، به محض عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هرگونه تصرفی را در آن انجام دهد.

بر اساس این ماده قانونی، هیچ تفاوتی بین حق برخورداری از مهریه در عقد موقت و دائم از نظر شرع و قوانین قضایی وجود ندارد و مالکیت مهریه به زوجه تعلق می گیرد.

زن می تواند در طول زندگی مشترک یا حتی پس از طلاق، دادخواست مطالبه مهریه را ثبت کند و حکم آن را اجرایی نماید. در صورت ممانعت شوهر از پرداخت مهریه پس از اقدام قانونی زوجه در عقد موقت، امکان پیگیری قانونی علیه وی موجود است.

اموال قابل توقیف در عقد موقت

بر اساس ماده 1078 قانون مدنی، پول، سکه، اموال منقول و غیر منقول، و حتی تعهد شوهر برای انجام دادن کار خاصی می توانند به عنوان بخشی از مهریه در عقد موقت در نظر گرفته شوند:

«هر چیزی که دارای ارزش مالی باشد و قابل مالکیت است، می تواند به عنوان مهریه تعیین شود.»

این ماده قانونی بیان می کند که هر نوع دارایی که امکان به مالکیت درآوردن و مطالبه آن از شوهر وجود دارد، می تواند جزئی از مهریه باشد.

مراجع قضایی چارچوب های خاصی را برای قانونی بودن مهریه در نظر گرفته اند که اطمینان می دهد مهریه ها در چارچوب قانونی و عادلانه تعیین شوند.

اموال معتبر در عقد موقت

اموالی که قابلیت ارزش مالی و تملک دارند، فقط در صورتی به عنوان مهریه در عقد موقت پذیرفته می شوند که چهار شرط زیر را برآورده کنند:

• ارزش مالی: مهریه باید دارای جنبه مالی و ارزش قابل توجهی باشد.
• مشخص بودن: مهریه باید به صورت واضح و مشخص تعریف شده باشد.
• قابلیت تملک: مهریه باید قابلیت انتقال و تملک را داشته باشد.
• مشروعیت: مهریه باید قانونی و مشروع باشد.

طبق ماده 1095 قانون مدنی، دو مورد حائز اهمیت در اعتبار عقد موقت، تعیین تاریخ انقضای نکاح و مهریه است. به همین دلیل، تاکید زیادی بر روی ویژگی مشخص بودن مهریه در عقد موقت وجود دارد:

«در ازدواج دائم، تعیین مهریه در زمان عقد ضروری نیست و زن و مرد می توانند حتی پس از عقد به توافق درباره مهریه برسند.»

این بیانگر آن است که در عقد موقت، تعیین مهریه در زمان عقد ضروری است و در صورت عدم ذکر، نکاح ممکن است باطل شناخته شود.

نحوه مطالبه مهریه

الف) اگر صیغه در دفترخانه ثبت شده باشد:

برای مطالبه مهریه در قالب عقد موقت، زوجه باید به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده مراجعه کند. با ارائه مدارک هویتی و دفترچه عقد موقت، درخواست صدور اجراییه مهریه را ثبت می کند.

پس از پرداخت هزینه های مربوطه، اظهارنامه ای مبنی بر پرداخت مهریه به شوهر ارسال می شود. پس از صدور اجراییه، شوهر موظف به پرداخت مهریه است و در صورت عدم پرداخت، ممکن است با پیگرد قانونی روبرو شود که شامل ممنوعیت خروج از کشور و توقیف اموال می شود.

ب) اگر صیغه در دفترخانه ثبت نشده باشد:

در صورتی که هیچ سندی برای عقد موقت ثبت نشده باشد، زوجه قبل از ثبت دادخواست مطالبه مهریه، باید صحت عقد را در دادگاه اثبات کند. پس از ثبت درخواست، باید ادله اثبات دعوا مانند شهادت شاهدین یا اقرار مرد را ارائه دهد تا امکان مطالبه مهریه فراهم شود.

توجه: چه صیغه ثبت شده و چه نشده باشد، برای ثبت دادخواست مطالبه مهریه با ارزش کمتر از بیست میلیون تومان، باید به شورای حل اختلاف مراجعه شود. اگر مهریه ای در عقد موقت بیش از 20 میلیون تومان تعیین شده باشد، مطالبه و دادرسی آن از طریق دادگاه خانواده انجام می شود.

نفقه در دوران عقد موقت به چه صورت است

بر اساس ماده 1107 قانون مدنی، نفقه مجموعه ای از نیازهای ضروری و متعارف مانند مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل، و هزینه های درمانی و بهداشتی است.

در شرایطی که زن به دلیل عادت یا نیازهای خاص ناشی از بیماری یا معلولیت به خدمتکار نیاز داشته باشد، نفقه شامل خادم نیز می شود.

این حقوق فقط زمانی برای زن به وجود می آید که او با شوهر خود در یک منزل مشترک زندگی کند و معمولاً در ازدواج دائم مورد توجه قرار می گیرد.

در حالت عقد موقت، زوجه تنها تحت شرایط خاصی می تواند از حق دریافت نفقه بهره مند شود. این شرایط معمولاً در متن عقد موقت به طور مفصل بیان شده و ممکن است شامل تعهدات ویژه ای باشد که بین زوجین توافق شده باشد.

در این نوع از ازدواج، نفقه و حقوق مربوط به آن ممکن است محدودتر از ازدواج دائم باشد و به توافقات بستگی دارد که در زمان عقد موقت میان طرفین حاصل شده است.

سخن آخر

عقد موقت یکی از اشکال ازدواج در حقوق ایران است که به زوجین اجازه می دهد برای مدت مشخص و با شرایط تعیین شده، ازدواج کنند.

با این حال، موضوعاتی مانند مهریه و نفقه در این نوع از عقد، به ویژه در مورد اجرای حقوق مرتبط، چالش برانگیز است. بنابراین، در صورت نیاز به مطالبه مهریه در چنین شرایطی، استفاده از خدمات یک وکیل مجرب اهمیت زیادی دارد.

برای یافتن وکیل مناسب در کرج یا دیگر استان ها و شهر محل سکونت خود، می توانید به وبسایت های معتبر حقوقی مانند آریا دادیار مراجعه کنید که لیستی از وکلای متخصص در حوزه خانواده را ارائه می دهند.