انشا در مورد خواجه نصیرالدین طوسی کیست
محمد بن محمد بن حسن طوسی ملقب به خواجه نصیرالدین طوسی در سال ۵۹۷_ ۶۷۲ هجری قمری، یکی از ریاضیدانان، منجم، حکیم، متکلم، فقیه و فیلسوف قرن هفتم هجری، در شهر طوس خراسان رضوی به دنیا آمد.
زندگینامه خواجه نصرالدین طوسی
وی در تاریخ روز شنبه جمادی الاولی سال ۵۹۷ قمری مصادف با ۵ اسفند سال ۵۷۹ چشم جهان گشوده است و در روز دوشنبه ۱۸ ذیحجه سال ۶۷۲ قمری مصادف با ۱۱ تیر سال ۶۵۳ چشم از جهان فرو بست.
قبر ایشان در کاظمیه بغداد واقع میباشد.
خواجه نصرالدین طوسی در خراسان، قزوین، آذربایجان و بغداد زندگی کرده است.
مذهب اسلام و در پایان عمر شیعه اثنی عشری شاید در قسمتی از عمرش را شیعه اسماعیلیه بوده است.
خواجه نصرالدین طوسی یکی از مطرحترین و با نفوذترین افراد تاریخ اسلام به حساب میآید. علوم دینی و عقلی را زیر نظارت پدر خود و منطق و حکمت طبیعی را زیر نظارت دایی خود آموزش دیده است. ایشان درسش را در شهر نیشابور به پایان رسانید و در همان جا به عنوان دانشمندی برتر مطرح شد.
دوران بچگی و سنین نوجوانی خود را در شهرطوس گذراند. محمد در شهر طوس و به واسطه استاد خود همچون نصرالدین عبدالله بن حمزه، لباس عالمین دین را پوشید و از آن به بعد وی لقب نصرالدین نام گرفت.
ایشان در این روزها بعد از خواندن و نوشتن، خواندن قرآن، قواعد زبان عربی و فارسی، معانی و بیان و حدیث را زیر نظارت پدر آموزش دید.
بعد از آن به سفارش پدرش در کنار دایی اش نورالدین علی بن محمد شیعی که یکی از دانشمندان معروف در ریاضیات، حکمت و منطق به شمار میرود به آموزش علوم پرداخت. پس از آن به نیشاپور سفر کرد و از سوی استادان برتر از جمله :فریدالدین داماد نیشابوری، اشارات بوعلی و از قطب الدین مصری، قانون ابن سینا را آموخت. ایشان به غیر از کتابهای فوق از نزد عارف نامدار آن دوران عطار نیشابوری هم استفاده نمود.
خواجه نصرالدین که در آن زمان شخصی نامدار بود و همیشه در پی به دست آوردن علوم و فنون بود، بعد از جمع آوری اطلاعات بسیار از نیشابور به ری رفت و با استاد برتری به اسم برهان الدین محمد بن محمد بن علی همدانی قزوینی آشنایی پیدا کرد.
پس از آن تصمیم گرفت به اصفهان سفر کند ولی در میان مسیر، بعد از آشنا شدن با میثم بن علی میثم بحرانی به شهر قم فراخوانده شد به خاطر بهره بردن از درس خواجه ابوسعادات اسعد بن عبدالقادر بن اسعد اصفهانی استاد طوسی بعد از قم به اصفهان رفت و از همانجا راهی عراق شد.
ایشان علم فقه را زیر نظارت معین الدین سالم بن بدران مصری مازنی یکی از شاگردهای ابن ادریس حلی و ابن زهره حلبی آموخت و در سال ۶۱۹ قمری از استادش اجازه گرفت که این روایت را نقل کند. به آن صورت که بیان نمودهاند خواجه دورانی را که از علامه حلی فقه و علامه هم در برابر، درس حکمت پیش خواجه یاد گرفته است.
کمال الدین موصلی که در شهر موصل عراق زندگی میکرد یکی دیگر از دانشمندانی به حساب میآمد که علم نجوم و ریاضی به خواجه نصرالدین طوسی آموزش داد و به نوبت خواجه دوران تحصیلاتش را سپری کرده و بعد از مدتها دور شدن از وطن و خانوادهاش تصمیم گرفت به خراسان سفر کند.
فرزندان خواجه نصرالدین طوسی
خواجه نصرالدین طوسی دارای سه فرزند است.
صدرالدین علی، پسر بزرگ ایشان که همیشه همراه پدر بود و در فلسفه نجوم و ریاضی بهرهمند میشد.
فرزند دوم اصیل الدین حسن هم بسیار با دانش و بافضیلت بود و دورانی که در قید حیات بود بیشتر به موضوعات سیاسی میپرداخت.
پسر کوچک وی خواجه فخرالدین محمد نام داشت، که مدیریت امور اوقاف در کشورهای اسلامی را عهدهدار بود.
مذهب خواجه نصرالدین طوسی
در مورد مذهب خواجه نصرالدین طوسی، موضوعات گوناگونی میباشد.
مستندات بسیاری در رابطه با اثنا عشری بودن ایشان وجود دارد، که در بیشتر کتابهای کلامیاش از جمله تجرید الاعتقاد، به ۱۲ امام و وجوب عصمت آنان صحبت نموده است و اینکه رسالههای خصوصی در این مورد نوشته که از آن میتوان رساله الفرقه الناجیه و رسالة فی حصر الحق بمقاله الا مامیه و هم الاثنی عشریه ورساله فی الا مامه را بیان کرد.
خواجه نصرالدین طوسی در علوم معاصر خود علی الخصوص فلسفه، ریاضیات، کلام، منطق، ادبیات و نجوم تبحر بوده تا زمانی که آن را به زبان آورده، با تعبیراتی از جمله: استاد البشر، افضل علما، سلطان فقها، سرآمد علم، اعلم نویسندگان، عقل و حادی عشر و معلم ثالث یادآور وی شوند.
این چنین صحبتهای زیبا از مقام علمی خواجه حتی در کلمهها و جملهها دانشمندان غیر مسلمان هم بسیار بود به آن صورت بیان کردهاند که خواجه در رشتههای زیر مهارت بسیار بالایی داشته است.
ریاضیات
ایشان در ریاضی از همه لحاظ برتر بوده است به آن صورت که تا به حال در جبر، حساب، هندسه، مثلثات و دیگر علوم ریاضی از دانشمندان این رشته محسوب میشود. دانشمندان غربی، خواجه نصرالدین طوسی را فقط از طریقه این رشته میشناسند و سایر علوم و فنون ایشان از دید آنها مخفی شده است.
ایشان با تالیف کتاب الشکل القطاع نظریههای تازهای در ریاضی ایجاد کرد و مباحث مثلثات را از علم فلک جدا نموده و هر یک را امری جدا حساب کرد.
استاد طوسی نخستین دانشمند به حساب میآمد که حالات شش گانه مثلث کروی در قائم الزاویه را انجام داد.
تعریف ۳۵ فعالیت درباره ریاضی از طرف خواجه علتی روشن بر این میباشد که او از دانشمندان برتر این علم بوده است.
فلسفه
خواجه نصرالدین طوسی در دوران زندگی مینمود که امام فخر رازی متعصبانه بر تفکرات و نظریههای فلسفی ابوعلی سینا میتاخت و عقاید فلسفه مشاء را بسیار مخدوش میساخت و فردی نمیتوانست در مقابل وی بایستد، به آن صورت که تفکرات ابن سینا از دقت فلسفه به دور بوده و مورد بیمهری جای گرفته بود.
در این زمان، خواجه نصرالدین وارد این زمینه شد و با نوشتن یک کتاب درباره اشارات ابن سینا همهی اشتباهات فخر رازی را که از بزرگان اهل تسنن بود، جواب داده، یک مرتبه دیگر افکار عالی و شاخص بوعلی دوباره زندگی تازهای پیدا کرد.
کلام
علم کلام به مباحث و بررسی پیرامون عقاید اسلامی پرداخته است. این علم از دوران معصومین علیه السلام علل خصوص زمان امام صادق علیه السلام وبعداز آن همیشه مورد استقبال شیعیان قرار گرفته است.
خواجه نصرالدین در قرن هفتم با تالیف کتاب خیلی شاخص و مستدل تجرید العقاید مستحکمترین نوشته کلامی را به نگارش درآورد و افقهای جدیدی را بر روی افراد مشتاق این علم باز کرد.
این کتاب جاودانگی ۷۰۰ سالهاش را به همان صورت حفظ نموده و در حال حاضر در زمینههای علمیه و دانشگاههای اسلامی آموزش داده میشود.
اخلاق
خواجه نصیر طوسی با پرداختن به هیئت، ریاضیات، نجوم و سایر علوم رایج آن دوران ایشان را از دقت ویژه به علم اخلاق و موضوعات تربیتی دور نکرد. خواجه نصیر طوسی با نوشتن کتاب آداب المتعلمین موضوعات ظریف اخلاقی را به یک شیوه برای همه دانشمندان نام برده است.
ادبیات
خواجه نصیرالدین طوسی قلم استوار خود را در ادبیات شعر هم به کار گرفت. کتاب اخلاق ناصری که توسط خواجه نصرالدین طوسی نوشته شده، یکی از بهترین نثر فارسی میباشد.
ایشان از شعر استفاده خوبی داشته و کتاب معیارالشعار را درباره علم عروض به نگارش درآورده است. خواجه نصرالدین به زبان عربی هم شعرهایی بیان کرده است.
فوت خواجه نصرالدین طوسی
خواجه نصرالدین طوسی در تاریخ روز ۱۸ ذیالحجه سال ۶۷۲ قمری چشم از جهان فرو بست. ایشان آن زمان برای ساماندهی به موضوعات اوقاف و دانش پژوهان در بغداد حضور داشته است.
این دانشمند در وصیتش نوشته که در حرم کاظمین به خاک سپرده شود.
ایشان در ادامه وصیت نموده که روی سنگ قبر او درباره خصوصیتهای علمی وی چیزی حک نشود و جمله «و کلبهم باسط ذراعیه باوصید» را در آستانه حرم به نگارش درآورند.
آثار خواجه نصیرالدین طوسی:
تحریر اقلیدس
الرساله الشافیه عن الشک فی الخطوط المتوازیه
تحریر مجسطی
کشف القناع عن اسرار شکل القطاع تحریر کتاب مانالاوس فی الاشکال الکرویه
تحریر اکثرثاوذوسیوس
تحریر کتاب ماخوذات ارشمیدس
تحریر کتاب المناظراقلیدس
تحریر کتاب المساکن ثاوذوسیوس
تحریر کتاب الکره المترکه اطولوقس
تحریر کتاب امعطیات
ترجمه ثمره الفلک
ترجمه صور الکواکب
رساله در شعاع
رساله در حساب وجبر ومقابله
رساله درنفی واثبات
رساله دربر واختیار
رساله اثبات واجب
رساله در امامت
و….