مجله شبونه
قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ را توضیح دهید مطالعات نهم
قیام ۱۵ خرداد که با حاضر شدن تعداد بسیاری از مردم به رهبری علمای دینی به واقعیت تبدیل شد. ظاهرا سرکوب شد، ولی به موجب خصوصیت‌ها و اهمیت‌هایی که داشت در کل استمرار پیدا کرد و نظام ۲۵٠٠ ساله شاهنشاهی را ویران نمود و حاوی درس‌هایی برای همه ادوار تاریخ و جامعه می‌باشد.
طی گزارشی از چهارمحال بختیاری، نقش آفرین‌ها و شهدای قیام بزرگ ۱۵ خرداد یکی از مصادیق آیه شریفه می‌باشند که زمینه سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی موعود عجل الله بودند.
قیام ۱۵ خرداد که بیشتر از ۱۵ سال قبل با حاضر شدن تعداد بسیاری از مردم کشور ایران اتفاق افتاد، البته ظاهرا که سرکوب شده بود ولی بسیاری از افراد که جانشان را در این راه دادند. ولی به خاطر خصوصیت‌هایی که در برداشت موفق شد طلیعه‌ای برای برداشتن بساط قرن‌ها ظلم و ستم به وجود آید.
یک قیام که واکنش‌های گوناگون داخلی و خارجی را داشت، خیلی از پنهانکاری‌ها را برملا نمود و راه زندگی نه فقط ایران بلکه خیلی از آزادی‌خواهان و عدالت جویان را معلوم کرد.
خصوصیت‌های قیام ۱۵ خرداد
در قیام‌های اخیر از جمله ملی شدن صنعت نفت و قیام سی‌ام تیر ماه سال ۳۱، به غیر از نیروهای مذهبی، ملی‌گراها و چپ‌ها هم حاضر بودند و خواسته‌های آنان در واقع دینی نبود، در حالی که در قیام ۱۵ خرداد، که نیروهای سیاسی یا از بین رفته و یا اعتماد مردمی را از دست داده بودند، مردم با شعارهای دینی و از شهر قم، مرکز تشیع، بر طبق پشتیبانی از مرجع تقلید خود به قیام بر ضد حکومت ظلم و ستم دست به تظاهرات زدند.
اگر در قیام‌های اخیر رهبران دینی و سیاسی جداگانه بودند، در این قیام رهبری و دینی و سیاسی در یک شخص کاملا مصمم، شجاع و شایسته به چشم می‌خورد و تمام گروه‌ها و نقش ها هم وی را به عنوان رهبر عنوان نموده بودند.
همچنین ببینید
قیام‌های اخیر از اول و یا در ادامه با منافع بعضی قدرت‌های خارجی وصل می‌شدند و سبب انحراف قیام و مبدل شدن آن به تامین کننده خواسته قدرت‌ها می‌شد، ولی قیام ۱۵ خرداد ماه یک حرکت مستقل و مردمی بود که بر طبق آموزه‌های دینی و با الهام گرفتن از ارزش‌های اسلامی آغاز شد و همچنین یک درون مایه دینی داشت که قدرت‌های خارجی نه فقط از آن پشتیبانی نمی‌کردند بلکه برای نخستین مرتبه ر عصر تنش زدایی، شرق و غرب موضع‌گیری واحدهای در پشتیبانی از شاه در سرکوب کردن قیام را داشتند.
اگر قیام‌های اخیر به تهران و یا بعضی شهرهای بزرگ کم می‌شد، در این قیام مردم بیشتر شهرهای کشور ایران به صورت خودجوش به زمینه مبارزه بر ضد حکومت آمدند و ادامه این مبارزه در بهمن ماه سال ۵۷ تمامی ظلم و ستم را از بین برد.
قیام ۱۵ خرداد نخستین قیام بزرگ بر ضد ظلم و ستم بود که با حاضر شدن بانوان مسلمان و به همراه داشتن پوششی اسلامی و شعارهای دینی آنان را همراهی نمود. طلیعه این فعالیت در شهر مقدس قم صورت گرفت و خیلی از بانوان مومن در این قیام به فیض شهادت نائل گردیدند.
رژیم شاهنشاهی که از نزدیک شدن حوزه و دانشگاه می‌ترسیدند و سابقه شکست از پیوند این دو قشر را در ملی شدن صنعت نفت به یاد داشتند، با شعارهای ارتجاعی خواندن حوزویان از سوی دانشجوها و بی‌دین خواندن دانشگاهیان از سوی حوزویان برای فاصله گرفتن آن دو از هم می‌رسید. ولی بعد از قیام ۱۵ خرداد کم کم بهتر شده و هدف‌های مشترک، آنان را به یکدیگر نزدیک نمود که در پیروزی انقلاب اسلامی، اقدامات مشترکی با هم انجام دادند.
شاه در تحولات سال ۴۲ مخالفین را با ملقب ارتجاع سیاه «حوزویان» و ارتجاع سرخ «دانشگاه‌ها» عنوان می‌کرد.
محمدرضا شاه که در دنباله تضعیف روحانیت در کشور ایران بود، بعد از رحلت آیت الله بروجردی با یک پیام تسلیت رحلت او را برای آیت الله حکیم در عراق ارسال نمود و تلویحا اینطور نشان داد که در ایران مرجع تقلید نیست، تا مرکزیت روحانیت را به خارج از ایران انتقال دهد.
امام خمینی که در حوزه علمیه قم یک جای ویژه علمی و اخلاقی برای خود داشت، خیلی زود مورد استقبال جای گرفت و در جریان قیام ۱۵ خرداد به رهبری بلامنازع سیاسی دینی مبدل گردید. البته در وقوع قیام، علمای طراز نخست قم با تنظیم یک نامه برای شاه و نخست وزیر افزودند که آیت الله خمینی مرجع تقلید مسلمانان است.
